Kategoria: Chicińska Wanda
Wanda Chicińska-Płaczkowska (ok. 1850–1938) – pierwsza lubelska fotografka, autorka unikatowej dokumentacji fotograficznej Lublina, laureatka złotego medalu na wystawie pracy kobiet w Warszawie w 1877 roku. Od 1871 roku do ok. 1890 roku prowadziła atelier „Chicińska i Ska” w Hotelu Europejskim przy Krakowskim Przedmieściu w Lublinie.
W wieku 21 lat, w 1871 roku, wykupiła przy udziale spółki podupadające atelier fotograficzne mieszczące się przy Krakowskim Przedmieściu (głównej arterii miasta, w wybudowanym kilka lat wcześniej reprezentacyjnym skrzydle Hotelu Europejskiego), gdzie w 1866 roku, atelier otworzyła w tym miejscu spółka „Twardzicki & Grochowski” (Walerian Twardzicki powrócił do Warszawy, gdzie zrobił karierę i dziś znany jest jako autor znakomitych portretów tzw. typów ulicznych, zaś jego wspólnik, Ksawery Grochowski, nie zdołał utrzymać zakładu na równie wysokim poziomie). Jak pisano, Chicińska zastała atelier „w stanie godnym politowania”.
Niezrażona niepowodzeniem swoich poprzedników, rzutka, dynamiczna i wykształcona, ze wsparciem doświadczonych pracowników przywróciła atelier jego dawną świetność. Rozszerzyła działalność i w krótkim czasie stworzyła silną konkurencję dla działającego od kilku lat atelier Nowaczyńskiego i mającego niebawem powstać zakładu znakomitego warszawskiego fotografa, Leonarda Kowalskiego. Prowadziła duże, nowoczesne atelier, zatrudniała kilku pracowników i kształciła uczniów w nowej, dochodowej dziedzinie sztuki. Co najważniejsze, miała wsparcie w osobie Andrzeja Płaczkowskiego, warszawskiego fotografa nadzorującego pracę w zakładzie, który po przeprowadzce do Lublina, w kwietniu 1872 roku wziął ślub z Chicińską. Płaczkowski – już pod swoim nazwiskiem – kierował kolejnymi zakładami w Lublinie i Chełmie.
Lata 80. XIX wieku to czas, gdy w Warszawie i Krakowie zaczęły ukazywać się pierwsze artykuły dotyczące emancypacji i równouprawnienia kobiet. Chicińska – odważna i przedsiębiorcza – była jedną z pionierek w dziedzinie aktywizacji zawodowej lublinianek i jako jedna z pierwszych publicznie poruszała problem tzw. sprawy kobiecej: „Usiłowania w tym kierunku podjęte w wielu innych krajach – pomimo licznych przeszkód i uprzedzeń, wydały już zbawienne owoce, odrywając setki dziewcząt od igły – nie mogącej zapewnić im należytego bytu i dając im w zamian możliwość pracowania w innych zawodach, niepodlegających tak silnej konkurencji […]”. W 1872 roku odpowiadając na zapotrzebowanie i zainteresowanie wśród lublinianek, otworzyła „pracownię artystyczną dla kobiet” z planowanymi wydziałami malarstwa, rysunku, snycerstwa, litografii, introligatorstwa, a przede wszystkim fotografii i tzw. nauk pomocniczych: chemii fotograficznej, retuszowania, kolorowania oraz rysunku. Niestety, pomysł nie doczekał się realizacji z powodu znikomej liczby chętnych dziewcząt, ale zakład stale kształcił w sztuce fotograficznej uczniów obojga płci. Wydziałem fotografii „pracowni artystycznej dla kobiet” miała kierować sama Chicińska, kierunek nauki rysunkowej miał objąć współpracujący z atelier artysta malarz Henryk Filipowicz.
Uhonorowaniem młodzieńczych ambicji i ciężkiej pracy Wandy Chicińskiej był złoty medal na wystawie pracy kobiet w Warszawie w 1877 roku przyznany za „fotografie odznaczające się dokładnością i pięknym układem”. Atelier przetrwało do końca XIX wieku. W 1876 roku Andrzej Płaczkowski otworzył jeszcze atelier „A. Płaczkowski” przy ulicy Poczętkowskiej (dzisiaj Staszica), będące filią zakładu „Chicińska i Ska”, potem filię w Chełmie, dokąd prawdopodobnie wyjechał. Niewiele wiadomo o dalszych losach małżeństwa fotografów, ostatnie wiadomości pochodzą z 1917 roku. Wanda Płaczkowska mieszkała wówczas we wsi Raków, Płaczkowski wówczas jeszcze żył. Chicińska przeżyła męża, zmarła jako wdowa w przytułku w Lublinie w 1938 roku, mając 87 lat.
Za: Małgorzata Karwicka, http://teatrnn.pl/leksykon/node/4502/wanda_chici%C5%84ska_p%C5%82aczkowska_ok_1850%E2%80%931938
