Nr 90 – Chemja Ledermann vel Izydor Fajngold ps. „Herman”, przestępca polityczny

30 X 1928 łódzka „Freie Presse” podawała:

Dnia 24 lutego b. r. aresztowano kierownika żydowskiego biura partii komunistycznej, znanego pod wyraźnym pseudonimem „Hermann”. Wylegitymował się dowodem osobistym, wydanym przez starostę w Słonimiu na nazwisko Izydor Feingold. Podczas rewizji znaleziono przy nim kilka kartek zapisanych w języku żydowskim, które zawierały notatki ze spotkań partii komunistycznej. Śledztwo wykazało, że paszport był sfałszowany, a aresztowany nazywał się Chemja Ledermann. W tym samym czasie zaobserwowano, że niejaki Majer Okrent spotkał się z komunistycznym pisarzem Wandurskim, po czym obaj udali się oddzielnie do „Central Cafe”. Po wyjściu z kawiarni zostali aresztowani. Podczas rewizji osobistej Wandurskiego znaleziono cały zestaw obciążających go dokumentów. Tego samego wieczoru policja wkroczyła do „Central Cafe” i aresztowała niejakich Helenę Monkolę, Abrama Kaliskiego i Zygmunta Kowalskiego, których domy również przeszukano. Wszyscy aresztowani zostali przekazani prokuratorowi i mieli wczoraj odpowiadać przed Sądem Okręgowym w Łodzi. Jak się okazało, Wandurski po raz kolejny – bo raz już proces musiał być odroczony z jego powodu – nie stawił się na rozprawie. Jak wynika z pisma do prokuratora, przebywa on za granicą. Na wniosek prokuratora postępowanie przeciwko niemu zostało umorzone. Oskarżeni nie przyznali się do winy. Po przesłuchaniu świadków oraz wystąpieniach oskarżyciela publicznego i obrońcy sąd wydał wyrok, zgodnie z którym skazał Chemję Ledermanna na 5 lat pozbawienia wolności, Helenę Monkolę na 3 lata pozbawienia wolności, Zygmunta Kowalskiego na 4 lata więzienia, natomiast Adam Kaliski z braku dowodów został uniewinniony.

Wspomniany pisarz Witold Wandurski (1891-1934) istotnie był względnie znanym literatem: dramaturgiem i dziennikarzem, kierownikiem teatru w Łodzi, współpracownikiem gazet komunistycznych i członkiem KPP. Wikipedia podaje, że do ZSRR wyemigrował w 1929, ale ten artykuł może wskazywać, że zrobił to już wcześniej, pod koniec roku 1928, żeby uniknąć procesu w Polsce. Jego losy były typowe dla członków KPP, którzy zdecydowali się „wybrać wolność”: w 1933 został oskarżony o spisek, skazany w pseudoprocesie i rozstrzelany.